ΝΕΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ – ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ Ν. 2121/1993 ΚΑΙ Ν. 4481/2017

Ψηφίστηκε την 18.02.2024 από τη Βουλή το σχέδιο νόμου με τίτλο «Αναδιοργάνωση του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτσου» και του νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου με την επωνυμία «Μητροπολιτικός Οργανισμός Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης», ενίσχυση των δράσεων του Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης και του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, μετονομασία του Προπαρασκευαστικού και Επαγγελματικού Σχολείου καλών Τεχνών Πανόρμου Τήνου σε Ανώτερη Σχολή Καλής Τέχνης Μαρμαροτεχνίας Πανόρμου Τήνου και αναμόρφωση του πλαισίου λειτουργίας της, ρυθμίσεις για το πρόγραμμα στήριξης οπτικοακουστικών έργων στην Ελλάδα και λοιπές διατάξεις αρμοδιότητας του Υπουργείου Πολιτισμού».

Ο νέος νόμος, μεταξύ άλλων, προβλέπει στο Κεφάλαιο Β΄ του Μέρους Ζ΄ και, ειδικότερα, στα άρθρα 81 έως 84, τροποποιήσεις επί των άρθρων 65Α και 66Ε του Ν. 2121/1993, προς το σκοπό της περαιτέρω ενίσχυσης της προστασίας των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στο διαδίκτυο, καθώς και των άρθρων 43 και 46 του Ν. 4481/2017, προς το σκοπό εξορθολογισμού και επιτάχυνσης της διαδικασίας που ακολουθείται σε περίπτωση υποβολής γνωστοποίησης για την παραβίαση των διατάξεων των ως άνω νόμων. Πιο συγκεκριμένα, μεταξύ των σημαντικότερων αλλαγών υπάγονται οι ακόλουθες:

• Το άρθρο 81 του νέου νόμου επιφέρει αλλαγές στο άρθρο 66Ε του Ν. 2121/1993, στο οποίο ρυθμίζεται η διαδικασία που δύνανται να ακολουθήσουν οι δικαιούχοι δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων, σε περίπτωση διαδικτυακών προσβολών των δικαιωμάτων τους, ενώπιον της ειδικώς προς το σκοπό αυτό συσταθείσας με το ίδιο άρθρο Επιτροπής για τη Γνωστοποίηση Διαδικτυακής Προσβολής Δικαιωμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησίας (εφεξής: «η Επιτροπή»). Ο νέος νόμος προσθέτει στους δικαιούχους, που νομιμοποιούνται να ασκήσουν την προβλεπόμενη στο άρ. 66Ε του Ν. 2121/1993 διαδικασία, τους καθολικούς ή ειδικούς διαδόχους των δικαιούχων δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων, καθώς επίσης και τους διοργανωτές αθλητικών εκδηλώσεων, για την προστασία των δικαιωμάτων τους, σύμφωνα με τις παρ. 1 και 2 του άρθρου 84Α του Ν. 2725/1999, διευρύνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο το πεδίο εφαρμογής της.
• Περαιτέρω, με το σύνολο των αλλαγών της παρ. 10Α του άρ. 66Ε του Ν. 2121/1993, επιχειρείται να καταστεί αποτελεσματικότερη και ταχύτερη η καταπολέμηση της διαδικτυακής πειρατείας ιδίως μέσω του λεγόμενου «δυναμικού αποκλεισμού» (dynamic blocking), ήτοι θωρακίζεται έτι περαιτέρω το πλαίσιο για τον περιορισμό της άμεσης «αναβίωσης», ενεργοποίησης και χρήσης από τα οργανωμένα κυκλώματα πειρατείας, εναλλακτικών διευθύνσεων διαδικτυακού πρωτοκόλλου (IP addresses) ή ονομάτων χώρου (domain names), σε πολύ μικρό χρόνο μετά τον αποκλεισμό που έχει διαταχθεί από την απόφαση της Επιτροπής. Ειδικότερα, μεταξύ των αλλαγών, υπάγονται κυρίως οι εξής: στο πεδίο της υπό κρίση διάταξης εντάσσονται πλέον και τα οπτικοακουστικά έργα που πρόκειται να μεταδοθούν ή να παρουσιασθούν ή να καταστούν προσιτά στο κοινό, όπου και όταν αυτό επιλέγει, με αποτέλεσμα, το «εργαλείο» της δυναμικής διακοπής και της λήψης προληπτικών μέτρων να είναι πλέον διαθέσιμο και για αυτά και όχι μόνο για τα γεγονότα ή αθλητικές εκδηλώσεις που μεταδίδονται ταυτόχρονα με τη διενέργειά τους, όπως ίσχυε μέχρι σήμερα. Επίσης, το πεδίο της εν λόγω διάταξης διευρύνεται έτι περαιτέρω, καθώς καταλαμβάνει πλέον, σε περίπτωση προσβολής, πέραν του αποκλεισμού της μετάδοσης, και τον αποκλεισμό της παρουσίασης ή κατ’ αίτηση διάθεσης στο κοινό των προστατευόμενων οπτικοακουστικών έργων ή γεγονότων, ενώ στους αποδέκτες της σχετικής απόφασης της Επιτροπής, με την οποία διατάσσεται η διακοπή της πρόσβασης στο περιεχόμενο ή οποιοδήποτε άλλο πρόσφορο μέτρο για την παύση, την αποτροπή επανάληψης ή την πρόληψη της προσβολής, προστίθενται και οι πάροχοι ενδιάμεσων υπηρεσιών (πέραν των παρόχων πρόσβασης στο διαδίκτυο), εφόσον τα στοιχεία επικοινωνίας τους έχουν συμπεριληφθεί στη σχετική αίτηση που υπέβαλε ο δικαιούχος προς την Επιτροπή. Τέλος, γίνεται σύντμηση των προθεσμιών μέσα στις οποίες θα πρέπει να υπάρξει συμμόρφωση με την ως άνω απόφαση της Επιτροπής.
• Εν συνεχεία, με το άρθρο 82 του νέου νόμου και την προσθήκη της παραγράφου 2.Β. στο άρ. 65Α του Ν. 2121/1993, εισάγεται για πρώτη φορά η επιβολή διοικητικού προστίμου και για την περίπτωση προσβολής -ήτοι παράνομης αναμετάδοσης, εγγραφής, αναπαραγωγής εν όλω ή εν μέρει, διανομής με πώληση ή με άλλους τρόπους, μετάδοσης με κάθε μέσο και τρόπο, παρουσίασης στο κοινό με οποιονδήποτε τρόπο, συμπεριλαμβανομένης της κατ’ αίτηση μετάδοσης, κατοχής ή απόκτησης πρόσβασης με κατοχή παράνομου εξοπλισμού ή λογισμικού, με ή χωρίς σκοπό διανομής, και εν γένει εκμετάλλευσης- οπτικοακουστικών έργων, εκπομπών ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών και γεγονότων εθνικής ή διεθνούς τηλεθέασης που μεταδίδονται στο διαδίκτυο, ταυτόχρονα με τη διενέργειά τους. Στο πλαίσιο αυτό, μάλιστα, επιβάλλεται για πρώτη φορά διοικητικό πρόστιμο στους χρήστες – ιδιώτες που αποκτούν παράνομη πρόσβαση στα ως άνω έργα (ύψους 750€ ανά παράβαση) μέσω παράνομου εξοπλισμού – λογισμικού (όπως παράνομων αποκωδικοποιητών για πρόσβαση σε περιεχόμενο συνδρομητικής τηλεόρασης, χωρίς την καταβολή του σχετικού αντιτίμου). Αν η προσβολή τελείται με δημόσια παρουσίαση σε κοινό σε χώρους πάσης φύσεως, το πρόστιμο αυτό ανέρχεται στο ποσό των 1.500 ευρώ, ενώ σε περίπτωση που οι ως άνω πράξεις τελούνται με άμεσο ή έμμεσο εμπορικό οικονομικό όφελος, εφαρμόζεται στους παραβάτες διοικητικό πρόστιμο ύψους 5.000 € ανά παράβαση. Τα ως άνω ποσά αυξάνονται σε περίπτωση υποτροπής.
• Περαιτέρω, με την ως άνω διάταξη, μεταφέρεται η αρμοδιότητα επιβολής των προβλεπόμενων κυρώσεων από την Υπηρεσία Ειδικών Ελέγχων (ΥΠ.Ε.Ε.) στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, τη Γενική Διεύθυνση του Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος, τη Διυπηρεσιακή Μονάδα Ελέγχου Αγοράς, οι οποίες μαζί με τις αστυνομικές, λιμενικές και τελωνειακές αρχές (που διατηρούν την εν λόγω αρμοδιότητα), μετά τη διαπίστωση της παράβασης, ενημερώνουν τους δικαιούχους μέσω του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας, ενώ παράλληλα, θεσπίζεται το επιτρεπτό της διαβίβασης των στοιχείων των παραβατών στις ως άνω αρχές προς το σκοπό ταυτοποίησής τους, καθώς και η δυνατότητα υποβολής αντιρρήσεων από τους παραβάτες υπό το πνεύμα του δικαιώματος προηγούμενης ακρόασης (άρ. 20 παρ. 2 Σ).
• Εν συνεχεία, το άρθρο 83 του νέου νόμου επιφέρει αλλαγές στο άρ. 43 του Ν. 4481/2017, συντελώντας στον εξορθολογισμό της διαδικασίας γνωστοποίησης -από τα μέλη ενός οργανισμού συλλογικής διαχείρισης, τους δικαιούχους, τους χρήστες, καθώς και από άλλα ενδιαφερόμενα μέρη- παραβιάσεων του Ν. 2121/1993 ή του Ν. 4481/2017. Προβλέπεται πλέον ότι η σχετική γνωστοποίηση εξετάζεται από τον ΟΠΙ, εν αντιθέσει με την έως τώρα ρύθμιση που απαιτούσε την ανάθεση της εξέτασης της γνωστοποίησης στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, προς τον σκοπό ταχύτερης εξέτασης των γνωστοποιήσεων. Τέλος, με την παρ. 2 του νέου άρ. 43 του Ν. 4481/2017 προβλέπεται η κατάθεση παραβόλου για το παραδεκτό των γνωστοποιήσεων, αφενός προς το σκοπό αποτροπής υποβολής αστήριχτων ή καταχρηστικών γνωστοποιήσεων, αφετέρου για την άντληση δημοσίων εσόδων.
• Το άρθρο 84 του νέου νόμου, περαιτέρω, επιφέρει αλλαγές στο άρ. 46 του Ν. 4481/2017 σχετικά με τη διαδικασία ελέγχου τήρησης ή παραβίασης του Ν. 2121/1993 ή του Ν. 4481/2017 από τους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης ή ανεξάρτητες οντότητες διαχείρισης και επιβολής κυρώσεων, προς τον σκοπό εξορθολογισμού και επιτάχυνσης της ως άνω διαδικασίας. Για τον ως άνω έλεγχο αρκεί, κατά την παρ. 5 του νέου άρ. 46 του Ν. 4481/2017, η γνωστοποίηση παραβιάσεων του άρ. 43 του Ν. 4481/2017, με τη σχετική έρευνα να διενεργείται πλέον αποκλειστικά από τον ΟΠΙ (εν αντιθέσει με την προγενέστερη διαδικασία, κατά την οποία η έρευνα διενεργούνταν αυτεπαγγέλτως ή ύστερα από καταγγελία και από αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού ή/και άλλα συναρμόδια Υπουργεία). Επιπλέον, εν αντιθέσει και με την προγενέστερη διατύπωση της παρ. 6, πλέον, μόνο στην περίπτωση που ο ΟΠΙ κρίνει ότι απαιτείται, για την επάρκεια της έρευνας, έλεγχος από έτερα ελεγκτικά όργανα, λ.χ. ορκωτούς λογιστές – ελεγκτές, αιτείται, από τον Υπουργό Πολιτισμού (ή κατά περίπτωση από τον αρμόδιο Υπουργό) την έκδοση εντολής της σχετικής έρευνας.

Τέλος, προς τον σκοπό επιτάχυνσης της διαδικασίας, ο ΟΠΙ, κατά την παρ. 7 του νέου άρ. 46 του Ν. 4481/2017, υποβάλει αιτιολογημένη γνώμη προς τον Υπουργό Πολιτισμού για διαπίστωση ή μη της παραβίασης των ως άνω νόμων και όχι το σύνολο των απόψεων του παραβιάζοντος οργανισμού ή ανεξάρτητης οντότητας μετά της αιτιολογημένης εισήγησης, όπως ίσχυε με την προγενέστερη διάταξη, ενώ ο Υπουργός Πολιτισμού εκδίδει την οικεία απόφαση περί παραβίασης ή μη του Ν. 2121/1993 ή του Ν. 4481/2017.