Νέος νόμος για ενίσχυση του κινηματογραφικού, οπτικοακουστικού και δημιουργικού τομέα & Τροποποίηση ορισμένων διατάξεων του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας

Ψηφίστηκε στις 24.04.2024, στην Ολομέλεια της Βουλής το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο «Δημιουργική Ελλάδα: ενίσχυση του κινηματογραφικού, οπτικοακουστικού και δημιουργικού τομέα, ίδρυση φορέα για το βιβλίο και λοιπές διατάξεις για τον σύγχρονο πολιτισμό».

Με το νέο νόμο επέρχονται σημαντικές τροποποιήσεις στον πολιτιστικό/δημιουργικό τομέα της χώρας, οι κυριότερες των οποίων είναι οι εξής:

Όσον αφορά στον οπτικοακουστικό τομέα:

• Προβλέπεται η ίδρυση -κατόπιν συγχώνευσης των δύο υφιστάμενων φορέων που συνδέονται με τη δημιουργία/παραγωγή οπτικοακουστικών έργων στην Ελλάδα, ήτοι του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου (ΕΚΚ) και του Εθνικού Κέντρου Οπτικοακουστικών Μέσων και Επικοινωνίας (ΕΚΟΜΕ)-, νέου, ενιαίου φορέα με την επωνυμία «Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, Οπτικοακουστικών Μέσων και Δημιουργίας – Ε.Κ.Κ.Ο.ΜΕ.Δ. Α.Ε. – Creative Greece». Στο Μέρος Β΄ του νέου νόμου, θεσπίζονται κανόνες για την οργάνωση και λειτουργία του νέου φορέα, ο οποίος θα έχει τη μορφή νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου (Α.Ε.), εποπτευόμενου από τον Υπουργό Πολιτισμού, με μετοχικό κεφάλαιο 3.000.000 ευρώ, το οποίο καλύπτεται εξ ολοκλήρου από το Ελληνικό Δημόσιο. Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νόμου, στόχος της σχετικής ρύθμισης είναι ο εξορθολογισμός και η ενοποίηση αρμοδιοτήτων που μέχρι σήμερα ασκούνται από διαφορετικούς φορείς της δημόσιας διοίκησης που ανήκουν σε άλλα Υπουργεία, η άρση των μεταξύ τους επικαλύψεων αρμοδιοτήτων, αλλά και η κάλυψη υφιστάμενων κενών, προκειμένου να εκσυγχρονιστούν με τις σύγχρονες απαιτήσεις και ανάγκες.
• Θεσμοθετείται νέο Πρόγραμμα Στήριξης με την ονομασία Cash Rebate Greece-CRGR (Μέρος Γ΄ του νέου νόμου), το οποίο αφορά στην παραγωγή οπτικοακουστικών έργων στην Ελλάδα και περιλαμβάνει τρία διακριτικά καθεστώτα οικονομικής ενίσχυσης (αντικαθιστώντας, σύμφωνα και με τα αναφερόμενα κατωτέρω, το ισχύον σήμερα καθεστώς που θεσπίστηκε με το ν. 4487/2017):

α) πρόγραμμα στήριξης για οπτικοακουστικά έργα (ταινίες μικρού ή μεγάλου μήκους/σειρές και μίνι σειρές), μυθοπλασίας ή δημιουργικής τεκμηρίωσης (ντοκιμαντέρ), ανεξαρτήτως του τρόπου διανομής και του μέσου μετάδοσης και προβολής τους προς τον τελικό αποδέκτη – θεατή (CRGR-Film and TV),

β) πρόγραμμα στήριξης για κινούμενα σχέδια ή διαδραστικό περιεχόμενο ή περιεχόμενο εικονικής ή επαυξημένης πραγματικότητας (CRGR – Animate) και

γ) πρόγραμμα στήριξης για ψηφιακά παιχνίδια, πολιτιστικά ή εκπαιδευτικά (CRGR – VGD).

Ο νόμος θέτει τα οικονομικά κριτήρια για την ένταξη ενός επενδυτικού σχεδίου σε κάθε ένα από τα ως άνω καθεστώτα ενίσχυσης, προβλέπει τους δικαιούχους της ενίσχυσης, τις επιλέξιμες δαπάνες και τη διαδικασία για την υποβολή αίτησης ένταξης στο καθένα εξ αυτών και, εν συνεχεία, τη διαδικασία ελέγχου, πιστοποίησης και λήξης του επενδυτικού σχεδίου, καταβολής της ενίσχυσης κ.ο.κ. Ωστόσο, για την «ενεργοποίηση» του καθενός εκ των ως άνω καθεστώτων ενίσχυσης, απαιτείται η έκδοση κοινών υπουργικών αποφάσεων των Υπουργών Πολιτισμού και Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, μετά από εισήγηση του ΔΣ του νέου ως άνω ενιαίου φορέα, προκειμένου να εξειδικευτούν ειδικότερα θέματα εφαρμογής, με σημαντικότερα των οποίων, τα πολιτιστικά κριτήρια, βάσει των οποίων θα εντάσσονται τα επενδυτικά σχέδια στο καθένα από τα οικεία καθεστώτα ενίσχυσης, αναλυτικά οι επιλέξιμες δαπάνες και το ποσοστό τους σε σχέση με τον προϋπολογισμό του έργου, καθώς και λοιποί όροι και προϋποθέσεις που αφορούν στη διαδικασία ένταξης, ελέγχου, στα απαιτούμενα δικαιολογητικά κ.ο.κ. Οι αποφάσεις αυτές, σύμφωνα με ρητή πρόβλεψη του νέου νόμου, δεν δύναται να εκδοθούν μετά την 1η Οκτωβρίου 2024.

• Θεσμοθετούνται, μεταξύ άλλων, οι εξής δομές (Μέρος Δ΄ του νέου νόμου):

α) Το Εθνικό Ψηφιακό Αποθετήριο Οπτικοακουστικών Έργων, ως βασικός στόχος του οποίου ορίζεται η διάσωση της εθνικής οπτικοακουστικής κληρονομιάς. Για την υλοποίηση του εν λόγω αποθετηρίου, καθιερώνεται υποχρέωση των παραγωγών εγχώριων οπτικοακουστικών έργων και κάθε άλλου κατόχου ή νομέα εγχώριου πρωτότυπου υλικού φορέα οπτικοακουστικού έργου, για παράδοση ενός αντιτύπου αυτού σε ψηφιακή μορφή ή σε φιλμ. Παράλληλα, προβλέπεται ρητά ότι, με την παράδοση του εν λόγω αντιτύπου στο εν λόγω αποθετήριο, δεν παρέχονται οποιεσδήποτε εξουσίες εκμετάλλευσης, πλην αυτών που είναι αναγκαίες για τους σκοπούς λειτουργίας του και οι οποίες αναφέρονται στο νέο νόμο. Μεταξύ αυτών, περιλαμβάνεται και η χρήση για πολιτιστικούς και εκπαιδευτικούς σκοπούς του εθνικού αρχείου οπτικοακουστικών έργων και μέσων ψηφιακής προβολής, ψηφιακής επικοινωνίας και πληροφόρησης, και

β) Ο Δημιουργικός Κόμβος-Creative Hub, μια δομή δικτύωσης των νέων δημιουργών και των νεοφυών επιχειρήσεων στον πολιτιστικό τομέα με τις ανάγκες της αγοράς, η οποία προβλέπεται ότι έχει ως στόχο τη δημιουργία καλύτερων προοπτικών προσέλκυσης ευρωπαϊκών προγραμμάτων και την οργάνωση προγραμμάτων οπτικοακουστικής εκπαίδευσης και κατάρτισης.

Όσον αφορά στον κλάδο του βιβλίου:

• Προβλέπεται η σύσταση νέου νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου με την επωνυμία «Ελληνικό Ίδρυμα Βιβλίου και Πολιτισμού» (Μέρος Ε΄ του νέου νόμου), με στόχο τον εκσυγχρονισμό του σκοπού και την αναδιαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου, το οποίο διέπει το υφιστάμενο νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου με την επωνυμία «Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού», καθώς και η θέσπιση προγράμματος επιχορήγησης μεταφράσεων προς ξένες γλώσσες, έργων λόγου γραμμένων στην ελληνική γλώσσα που έχουν ήδη εκδοθεί, βάσει όρων και προϋποθέσεων που θα περιληφθούν στον Κανονισμό Προγράμματος Επιχορήγησης Μεταφράσεων, τον οποίο καλείται να εκδώσει το εν λόγω ίδρυμα και να αναρτήσει στην ιστοσελίδα GreekLit.gr. Ως δικαιούχοι του προγράμματος επιχορήγησης ορίζονται τα ημεδαπά ή αλλοδαπά νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, κερδοσκοπικού ή μη χαρακτήρα, όπως πανεπιστήμια, μορφωτικά ιδρύματα και εκδοτικές επιχειρήσεις.

Όσον αφορά στο νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας:

• Επέρχονται σημαντικές τροποποιήσεις σε ορισμένες διατάξεις του ν. 2121/1993 (Μέρος Ζ΄ του νέου νόμου) και, συγκεκριμένα:

α) Τροποποιείται το άρθρο 35 παρ. 1 του ν. 2121/1993, το οποίο προβλέπει πλέον ότι, σε περίπτωση που ένα έργο μεταδίδεται από άλλον ραδιοτηλεοπτικό σταθμό από αυτόν που προέβη στην πρώτη μετάδοση, στο βαθμό που ο έτερος αυτός σταθμός έχει τους ίδιους μετόχους ή ενοποιεί αποτελέσματα στην ίδια μητρική οντότητα, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 32 του ν. 4308/2014, με τον σταθμό που προέβη στην πρώτη μετάδοση, τότε η μετάδοση που έλαβε χώρα από τον έτερο αυτό σταθμό θεωρείται ως επανάληψη και όχι ως νέα πρώτη μετάδοση, συνεπώς, δεν απαιτείται για αυτή άλλη συναίνεση του δημιουργού, ενώ ο εν λόγω σταθμός υποχρεούται να καταβάλει πρόσθετη αμοιβή στον δημιουργό, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο νόμο σχετικά με την πρώτη και τις επόμενες επαναλήψεις.

β) Τροποποιείται το άρθρο 49 παρ. 1 του ν. 2121/1993, το οποίο προβλέπει ότι το δικαίωμα εύλογης αμοιβής των ερμηνευτών – εκτελεστών καλλιτεχνών και παραγωγών υλικών φορέων ήχου εφαρμόζεται και στην περίπτωση που ο υλικός φορέας ήχου που έχει νομίμως εγγραφεί χρησιμοποιείται ενσωματωμένος σε οπτικοακουστικό έργο, για ραδιοτηλεοπτική μετάδοση με οποιονδήποτε τρόπο.

γ) Καθιερώνεται η χρήση λογιστικών προτύπων στις οικονομικές καταστάσεις των ετήσιων εκθέσεων διαφάνειας των Οργανισμών Συλλογικής Διαχείρισης, ώστε να είναι διαφανείς οι οικονομικές τους δραστηριότητες.

Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να επικοινωνήσετε με την εταίρο και επικεφαλής του τμήματος Διανοητικής Ιδιοκτησίας της εταιρίας μας, Πηγή Κωνσταντίνου.