Ψηφίστηκε το σχέδιο νόμου για τα πνευματικά δικαιώματα

Ψηφίστηκε στη χθεσινή συνεδρίαση της Ολομέλειας της Βουλής το πολυαναμενόμενο Σχέδιο Νόμου με τίτλο «Καθορισμός κανόνων σχετικά με την άσκηση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων που ισχύουν για ορισμένες επιγραμμικές μεταδόσεις ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών και αναμεταδόσεις τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών προγραμμάτων, με τη διατήρηση υψηλού επιπέδου προστασίας των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων στην ψηφιακή ενιαία αγορά και με το δικαίωμα του δημοσίου δανεισμού και την αναπαραγωγή πρόσθετου αντιτύπου από μη κερδοσκοπικές βιβλιοθήκες ή αρχεία», το οποίο ενσωματώνει στην ελληνική έννομη τάξη τις Οδηγίες (ΕΕ) 2019/789, (ΕΕ) 2019/790 και 2006/115/ΕΚ και επιφέρει και ορισμένες πρόσθετες τροποποιήσεις στους Νόμους 2121/1993 και 4481/2017.

To ψηφισθέν νομοσχέδιο διαρθρώνεται σε επτά μέρη και οι κυριότερες αλλαγές που επιφέρει είναι συνοπτικά οι ακόλουθες:

• Εισάγει ρυθμίσεις που στοχεύουν στη διευκόλυνση της αδειοδότησης (εκκαθάρισης) των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων επί έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας, που περιέχονται σε μεταδόσεις ορισμένων ειδών τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών προγραμμάτων, με σκοπό την ευρύτερη διασυνοριακή (στα διάφορα κράτη μέλη) διάδοση των προγραμμάτων αυτών μέσω επιγραμμικών υπηρεσιών.
• Εισάγει εξαιρέσεις (με τη θέσπιση νέων διατάξεων ή την εν μέρει τροποποίηση υπαρχουσών) για την εξόρυξη κειμένων και δεδομένων (text and data mining) για σκοπούς επιστημονικής έρευνας που πραγματοποιείται από ερευνητικούς οργανισμούς και ιδρύματα πολιτιστικής κληρονομιάς, για την ψηφιακή χρήση έργων, χάριν παραδείγματος, για σκοπούς διδασκαλίας ή εξετάσεων σε εκπαιδευτικό ίδρυμα (μέσω καθιέρωσης συστήματος εύλογης αμοιβής), για τη δημιουργία αντιγράφων έργων από ιδρύματα πολιτιστικής κληρονομιάς προς το σκοπό διατήρησής τους, και για ορισμένες χρήσεις μη διαθέσιμων στο εμπόριο έργων από ιδρύματα πολιτιστικής κληρονομιάς.
• Αναγνωρίζει νέο συγγενικό δικαίωμα στους εκδότες τύπου (με την απονομή δύο νέων απόλυτων και αποκλειστικών εξουσιών) σε σχέση με τις επιγραμμικές χρήσεις των εκδόσεών τους από παρόχους υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας, ενώ παράλληλα θεσπίζεται δικαίωμα συγκεκριμένης οικονομικής συμμετοχής των δημιουργών έργων που περιλαμβάνονται στις ως άνω εκδόσεις στα έσοδα των εκδοτών που προκύπτουν από τις εν λόγω χρήσεις, δικαίωμα το οποίο είναι ανεκχώρητο, με εξαίρεση τη δυνατότητα διαχείρισής του από Οργανισμούς Συλλογικής Διαχείρισης. Περαιτέρω, θεσπίζεται συγκεκριμένη διαδικασία ενώπιον της ΕΕΤΤ (με δυνατότητα προσφυγής στα δικαστήρια σε δεύτερη φάση) για τον καθορισμό της οφειλόμενης για τις συγκεκριμένες χρήσεις αμοιβής, σε περίπτωση μη επίτευξης συμφωνίας μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών (εκδοτών τύπου και παρόχων υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας).
• Αναγνωρίζει ότι οι πάροχοι επιγραμμικών υπηρεσιών διαμοιρασμού περιεχομένου (π.χ. YouTube), όταν παρέχουν πρόσβαση στο κοινό σε έργα προστατευόμενα από το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας που αναφορτώνονται (upload) από τους χρήστες, προβαίνουν σε πράξη παρουσίασης ή διάθεσης των έργων αυτών στο κοινό και ως εκ τούτου, εισάγει υποχρέωσή τους για λήψη άδειας από τους δικαιούχους των εν λόγω δικαιωμάτων. Παράλληλα, προβλέπεται υπό ποιες περιοριστικά αναφερόμενες προϋποθέσεις δεν ευθύνονται οι εν λόγω πάροχοι, σε περίπτωση μη λήψης της απαιτούμενης αδείας, καθώς επίσης εισάγεται υποχρέωση των παρόχων για εφαρμογή αποτελεσματικών και ταχέων μηχανισμών καταγγελιών και επανόρθωσης, σε περίπτωση προσβολής, καθώς και υποχρέωση ενημέρωσης των χρηστών για τους όρους χρήσης των οικείων έργων.
• Τροποποιεί σειρά ρυθμίσεων με στόχο την ενίσχυση της θέσης του δημιουργού και κυρίως: α) τροποποιούνται εν μέρει οι ρυθμίσεις που αφορούν στην αμοιβή των δημιουργών στις περιπτώσεις εκμετάλλευσης των έργων τους από τρίτους, δυνάμει σχετικών συμβάσεων, προς το σκοπό διασφάλισης λήψης από μέρους τους κατάλληλης και αναλογικής αμοιβής,  β) θεσπίζεται υποχρέωση διαφάνειας προς όφελος των δημιουργών, για τη λήψη επαρκών στοιχείων που αφορούν στην εκμετάλλευση και προώθηση των έργων τους και τα έσοδα και τις αμοιβές που προκύπτουν εξ αυτής, γ) προβλέπεται το δικαίωμα χορήγησης πρόσθετης αμοιβής στους δημιουργούς, για περιπτώσεις που η αρχικώς συμφωνηθείσα αμοιβή αποδειχθεί δυσανάλογη σε σύγκριση με τα επακόλουθα έσοδα που προέκυψαν από την εκμετάλλευση των έργων τους, δ) εισάγεται δυνατότητα εναλλακτικής επίλυσης των διαφορών που προκύπτουν από τις ανωτέρω υποχρεώσεις διαφάνειας και πρόσθετης αμοιβής και ε) θεσπίζεται για πρώτη φορά νομοθετικά το δικαίωμα του δημιουργού για ανάκληση εν όλω ή εν μέρει συναφθείσας σύμβασης μεταβίβασης ή σύμβασης/άδειας αποκλειστικής εκμετάλλευσης ή άρσης του αποκλειστικού χαρακτήρα αυτής, σε περίπτωση που δεν λαμβάνει χώρα η σχετικώς συμφωνηθείσα εκμετάλλευση (το δικαίωμα αυτό, ωστόσο, δεν αφορά σε κινηματογραφικά και εν γένει οπτικοακουστικά έργα).
• Αντικαθιστά το απόλυτο και αποκλειστικό δικαίωμα των δημιουργών και δικαιούχων συγγενικών δικαιωμάτων να επιτρέπουν ή να απαγορεύουν το δημόσιο δανεισμό των έργων/προστατευόμενων αντικειμένων τους με δικαίωμα εύλογης αμοιβής.

Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να επικοινωνήσετε με την εταίρο του γραφείου μας, υπεύθυνη για θέματα διανοητικής ιδιοκτησίας, Πηγή Κωνσταντίνου.